احکام صادر شده در دستگاه‌های قضایی مختلف، علی‌الاصول حضوری می‌باشند؛ مگر در صورت وجود شرایط خاصی که دادگاه اقدام به صدور حکم غیابی می‌نماید. در ادامه این مطلب، قرار است به تفسیر کامل حکم غیابی و حضوری و تفاوت‌های آن دو با یکدیگر بپردازیم. پیشنهاد گروه وکلای پارسیان به شما عزیزان، آن است که تا آخر این نوشتار همراه ما باشید.
حکم غیابی به چه معناست؟
همان‌طور که اشاره شد، احکام دادگاه اصولاً بصورت حضوری می‌باشد، مگر تحت وجود شرایط خاصی که این احکام به صورت غیابی صادر می‌شوند. اما چه شرایطی سبب می‌شود که قاضی دادگاه مجبور می‌شود، حکم غیابی صادر نماید؟ در صورت وجود هر سه شرایط زیر با هم، دادگاه حکم غیابی صادر می‌نماید؛
۱-در صورتیکه خوانده یا وکیل یا قائم‌مقام قانونی وی در هیچ‌یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشند و لایحه کتبی نیز به دادگاه ارائه نداده باشند.
۲-چنانچه ابلاغیه به دست خوانده نرسیده باشد یا به عبارتی دیگر، اخطاریه بصورت واقعی به خوانده ابلاغ نشده باشد.
بدین ترتیب، چنانچه تمامی شرایط بالا وجود داشته باشد، دادگاه اقدام به صدور حکم غیابی می‌نماید.
حال تصور کنید، دعوایی در دادگاه مطرح شده است که بیش از یک خوانده دارد و تعدادی از خواندگان در جلسات دادگاهی شرکت کرده‌اند، اما تعدادی از آنان نیز در هیچ‌یک از جلسات شرکت نکرده و لایحه‌ای نیز به دادگاه نفرستاده‌اند. حال تکلیف صدور حکم متناسب با دعوا چه می‌شود؟ حکم حضوری است یا غیرحضوری؟
با توجه به این شرایط، دادگاه پرونده و دعوا را مورد بررسی قرار داده و حکم لازم را صادر می‌نماید. حکم صادر شده برای افراد حاضر در جلسات دادگاهی، حضوری و برای خواندگان غایب که در جلسات شرکت نکرده و لایحه ارائه نداده‌اند و اخطاریه نیز به آنان ابلاغ واقعی نشده است، غیابی به حساب می‌آید.
آیا امکان اعتراض نسبت به احکام غیابی وجود دارد؟
بله. چنانچه حکم به علت وجود شرایط خاص که مفصلا راجع به آن صحبت کردیم، بصورت غیابی صادر گردد، خوانده امکان اعتراض به حکم را خواهد داشت. اعتراض به احکام غیابی، واخواهی نام دارد و به شخصی که اعتراض می‌نماید واخواه و به طرف دیگر دعوا که واخواهی یا همان اعتراض علیه او صورت میگیرد، واخوانده گفته می‌شود.
مهلت واخواهی نسبت به حکم غیابی چقدر می‌باشد؟
خوب است بدانید، اعتراض یا همان واخواهی نسبت به احکام غیابی مهلت مشخصی دارد. مهلت آن از زمان ابلاغ حکم به خوانده شروع شده و تا ٢٠ روز می‌باشد و چنانچه شخص در خارج از کشور اقامت داشته باشد، این مهلت برای وی تا ٢ ماه از ابلاغ حکم غیابی خواهد بود.
آیا در امور حسبی نیز حکم غیابی صادر می‌گردد؟
خیر. نکته حایز اهمیتی که ذکر آن نیز خالی از لطف نمی‌باشد، آن است که در امور حسبی امکان صدور حکم به صورت غیابی وجود ندارد؛ چرا که در امور حسبی اصلا خوانده به معنای روشن و دقیق آن وجود ندارد.
حال ممکن است، برای خیلی از شما دوستان و همراهان عزیز، سوال مطرح شود که اصلا منظور از امور حسبی چیست؟
در حقیقت به اموری که بدون نیاز به وجود اختلاف یا دعوا یا طرح شکایتی در دادگاه به آن رسیدگی می‌شود، حسبی گویند. امور حسبی بیشتر در رابطه با امور شخصی می‌باشد. به طور مثال اموری چون؛ ترکه متوفی، قیمومت، افراد مفقودالاثر، محجورین و…، حسبی به شمار می‌روند.
تفاوت حکم غیابی و حضوری
با توجه به آنچه در پیش رو داشتیم با مفهوم حکم غیابی آشنا شدیم. همان‌طور که گفته شد، احکام درواقع به صورت حضوری صادر می‌گردند، مگر در صورت وجود شرایط خاص. به همین منظور می‌توان گفت، چنانچه شک و ابهامی در نوع حکم صادر شده وجود داشته باشد، فرض بر حضوری بودن آن می‌باشد؛ چرا که اصولاً تمامی احکام، حضوری صادر خواهد شد.
بدین ترتیب، حکم صادر شده توسط قاضی دادگاه حضوری می‌باشد؛ مگر آنکه خوانده یا وکیل یا قائم‌مقام او در هیچ‌یک از جلسات دادگاهی شرکت نکرده باشند و هیچ لایحه یا به عبارتی دیگر، دفاع کتبی به مرجع قضایی مربوطه تحویل نداده باشند و علاوه بر آن نیز، اخطاریه بصورت واقعی به خوانده ابلاغ نشده باشد. در صورت وجود تمامی شرایط ذکر شده، حکم غیابی صادر می‌شود و امکان اعتراض به آن برای خوانده که حکم علیه وی صادر شده‌است، وجود دارد.
توجه داشته باشید که تمامی شرایط ذکر شده، همه و همه باید با هم وجود داشته باشند تا بتوان حکم صادره را غیابی تلقی نمود.
بطور مثال؛ تصور کنید که خوانده یا وکیل یا قائم‌مقام وی، هیچ‌یک در جلسات دادگاهی شرکت نکرده و لایحه نیز ارائه نداده‌اند، اما اخطاریه بصورت واقعی به خوانده ابلاغ شده است. در این صورت، حکم صادره را نمی‌توان، غیابی تلقی نمود؛ چرا که یکی از شرایط صدور حکم غیابی، وجود نداشته است.
یکی از تفاوت‌های مهمی که بین حکم غیابی و حضوری وجود دارد، آن است که احکام غیابی در هر صورتی امکان واخواهی دارند، اما در احکام حضوری تنها در صورت وجود شرایطی، امکان تجدیدنظر خواهی وجود دارد.
در آخر…
با توجه به آنچه مطالعه شد با مفهوم احکام غیابی و حضوری و تفاوت‌های بین آن دو آشنا شدیم. چنانچه در این زمینه یا مسایل مربوط به آن، نیاز به دریافت کمک و مشاوره داشته باشید؛ گروه وکلای پارسیان، متشکل از بهترین و باتجربه‌ترین وکلای پایه یک دادگستری و مشاورین کاردان و خبره حقوقی که سال‌ها در حوزه‌های مختلف قضایی مشغول به فعالیتند، گرد هم آمده‌اند تا یاری‌رسان شما همراهان و هموطنان عزیز باشند. حل‌وفصل مشکلات مختلف دادگاهی خود را از ما بخواهید. ما با ارائه مشاوره حقوقی بهترین راه‌حل‌ها را در کوتاهترین زمان ممکن جهت استیفای حق و حقوق قانونی‌تان در اختیار شما عزیزان قرار خواهیم داد. لازم به یادآوری است که شما هموطنان عزیز ایرانی، همیشه لایق بهترین‌ها خواهید بود.
