حقوق متهم طبق آیین دادرسی کیفری

برای هر شخصی ممکن است اتفاق افتد که در راستای زیر پا گذاردن قانون، نارضایتی و شکایت از سوی دیگران برای وی یک فراخوان به جهت حضور در دادسرا ارسال شود. ممکن است پس از حضور او در دادسرا وی به عنوان متهم در دادسرا شناخته شود. لبته باید توجه داشت بازپرس پرونده و دادیار نیز در راستای حضور متهم در دادسرا دارای ادله ی لازم نیز به مراتب خواهند بود. گروه وکلای پارسیان در این نوشتار به بررسی دقیق‌تر حقوق متهم در آیین دادرسی کیفری می‌پردازد. به موجب هر پرونده ای که مطرح میشود یک معترض وجود دارد و یک فردی که به عنوان متهم شناخته شده است. البته در برخی از پرونده ها چنین نیست.

در دنیای آیین دادرسی کیفری برخی از جرم هایی که واقع میشوند نیازی به معترض ندارند، بلکه مقام محترم قضایی به عنوان دادستان یا مدعی العموم میتواند افراد را به عنوان متهم در دادسرا احضار نماید. البته باید بدین نکته اشاره نمود که دادستان بدون وجود ادله ی کافی دستور به تعقیب و حضور متهم در دادسرا را نمیدهد. از این جهت دادستان باید به جهت صدور دستور ضمن تحقیقات محلی و تعقیب متهم دارای ادله ی کافی نیز باشد.

حقوق متهم:

یکی از مهم ترین اهداف در رسیدگی به جرایم حفظ حقوق متهم و معترض است. چنانچه که بیان شد، در برخی از جرایم کیفری شخصی به عنوان معترض وجود ندارد. در چنین جرایمی نیز باید بیشترین توجه با عنایت به قانون آیین دادرسی کیفری نسبت به حقوق متهم صورت گیرد.

برخی از مهم ترین حقوق متهم را میتوان به شرح زیر میتوان در نظر گرفت:

   ۱-رعایت اصل برائت: اصل برائت بدین معناست که هیچ شخصی مجرم نیست.

زمانی که یک معترض مدعی میشود یک فرد جرمی را انجام داده است باید نسبت به اثبات آن ادله ی لازم را ارائه دهد. از این جهت اثبات آن که جرمی از سوی متهم رخ نداده است از وظایف وی نمیباشد. برای مثال در جرایم کیفری که رخ میدهد و معترض آن دادستان یا مدعی العموم است باید ادله ی لازم در راستای اثبات جرم از سوی مدعی العموم صورت گیرد.

   ۲-دسترسی به وکیل از سوی متهم: یکی از حقوق متهم حق دسترسی به وکیل است. متهم میتواند در هر یک از مراحل دادرسی از این حق خود بهره مند گردد. وی میتواند با وکیل تماس تلفنی برقرار نماید و یا با وکیل به صورت حضوری ملاقات داشته باشد.

   ۳-کسب اطلاعات لازم در راستای موضوع اتهامی: یکی از مهم ترین حقوق متهم کسب اطلاعات لازم در راستای موضوع اتهامی است. متهم باید بداند به چه دلیلی در دادسرا توسط مدعی العموم احضار شده است.

   ۴-برخورداری از حق اعتراض توسط متهم: متهم از حق اعتراض در تمامی مراحل رسیدگی برخوردار است. به عبارتی متهم میتواند در هر یک از مراحل رسیدگی به قرار بازداشت، صدور قرار وثیقه و …. اعتراض نماید.

 

 

   ۵-برخورداری از حقوق شهروندی توسط متهم: متهم همانند سایر اشخاص از حقوق شهروندی برخوردار است. نباید مدعی العموم نسبت به حقوق شهروندی از جانب متهم چشم پوشی نماید. ازجمله حقوق شهروندی متهم میتوان به، عدم آزار و اذیت وی، اهانت و توهین متهم، آزار رسانیدن بدنی به متهم و …. اشاره نمود.

   ۶-رسیدگی به اتهامات متهم به صورت کاملاً علنی: رسیدگی به اتهامات متهم باید به صورت کاملاً علنی باشد. مدعی العموم نمیتواند به صورت غیر علنی به اتهامات متهم رسیدگی نماید. زیرا متهم باید به هنگام رسیدگی به اتهامات از خود دفایات لازم را به عمل آورد.

   ۷-مدعی العموم نمیتواند در راستای یک اتهام دو بار متهم را محاکمه نماید: مدعی العموم نسبت به یک اتهام متهم نمیتواند دو بار و یا بیشتر او را محاکمه نماید.

   ۸-رسیدگی به اتهامات در کمترین زمان و به بهترین نحو ممکن: رسیدگی به اتهامات توسط مدعی العموم باید در کمترین زمان و به بهترین نحو ممکن صورت گیرد.

مدعی العموم باید در حین رسیدگی به پرونده به صورت کامل بی طرف باشد و سعی نماید به اتهامات متهم در کمترین زمان ممکن رسیدگی کند.

حق برخورداری از وکیل:

چنانچه در قسمت فوق ذکر شد حق برخورداری از وکیل یکی از مهم ترین حقوق متهم است. ولیکن در برخی از جرایم حضور وکیل در تحقیقات مقدماتی مستلزم به کسب اجازه از دادگاه است. این جرایم عبارتند از:

   ۱-اتهاماتی که در ارتباط با جرایم امنیت و سلب ایمنی میباشند.

   ۲-اتهاماتی که دارای بٌعد سِری میباشند.

   ۳-اتهاماتی که مدعی العموم اظهار دارد حضور هر فردی دیگر غیر از متهم منجر به ایجاد فساد و آشوب میشود.

در نهایت:

علاوه بر قانون آیین دادرسی کیفری که به حقوق متهم پرداخته است قوانینی دیگر همچون قانون اساسی به حقوق متهم توجه شایان به عمل آورده است. بنابراین با توجه به مطالب فوق، علاوه بر حقوق متهم که در قسمت فوق ذکر گردید و از جمله موارد قید شده در قانون آیین دادرسی کیفری است، لازم است حقوق معترض نیز حفظ گردد و نباید نسبت به معترض بی توجهی کرد.