یکی از مسئولیت هایی که بر گردن مرد نهاده شده است، تأمین مخارج لازم در راستای زندگی برای زوجه (زن) است. به عبارتی مرد هم به لحاظ قانونی و هم به لحاظ شرعی مکلّف به تأمین مایحتاج مادی و مالی زندگی میباشد. علاوه بر زوجه (زن) مرد باید نفقه مورد نیاز نزدیکان خود را تأمین کند. از جمله ی این نزدیکان میتوان فرزندان زوج (مرد) و زوجه (زن) نام برد. چنانچه که پدر شرایط مالی مناسب به جهت تأمین نفقه ی فرزندان را داشته باشد و از آن سر باز زند، جرم خواهد بود و مرد مجازات خواهد شد. در ادامه این نوشتار، گروه وکلای پارسیان به بررسی دقیق تر میزان نفقه فرزند و مجازات آن در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی مرد می‌پردازد.
ابتدا به جهت درک بهتر موضوع نمونه هایی از نفقه‌ی فرزند یا فرزندان را ذکر مینماییم: نفقه ی فرزند یا فرزندان شامل مسکن، خوراک، پوشاک، لوازم خانه، رفت و آمد، بهداشت و درمان، تحصیل میباشد. البته موارد ذکر شده مطلق نیستند و با توجه به توانایی مالی فرد نفقه دهنده ممکن است موارد بیشتری را در بر گیرد.
پرداخت نفقه فرزند از سوی پدر خانواده:
یکی از بزرگ ترین مسئولیت های پدر و مادر در مقابل فرزندان خود، تأمین مخارج مورد نیاز آنان در طول زندگی است. در مرحله ی نخست تأمین مخارج مورد نیاز فرزندان بر عهده ی پدر آنها است. زمانی که پدر فرزندان در قید حیات نباشد و یا از شرایط مالی مناسب به جهت پرداخت نفقه فرزندان برخوردار نباشد، این وظیفه بر عهده ی جد پدری خواهد بود.
مقصود از جد پدری:
مقصود از جد پدری، پدر بزرگ فرزندان، پدرِ پدربزرگ فرزندان و مراتب بالاتر است. زمانی که پدر بزرگ، پدرِ پدربزرگ و مراتب بالاتر در قید حیات نباشند و یا از شرایط مالی مناسب به جهت پرداخت نفقه ی فرزند یا فرزندان برخوردار نباشند، مادر مکلّف به پرداخت نفقه خواهد بود. ممکن است مادر فرزندان نیز در قید حیات نباشد و یا در توان وی نباشد که نفقه ی فرزندان را پرداخت کند، در چنین مواقعی این وظیفه به جد مادری محول میشود.
مقصود از جد مادری:
مقصود از جد مادری، پدربزرگ مادری و مادر بزرگ پدری است.
مواردی که بر طبق آن نفقه به فرزند تعلق میگیرد:
۱- نفقه زمانی به فرزند یا فرزندان تعلق میگیرد که، آن فرزند یا فرزندان توان تأمین مخارج مورد نیاز زندگی خود را نداشته باشند. از این جهت هنگامی که فرزند یا فرزندان به سن مد نظر به جهت اشتغال و تأمین مخارج مورد نیاز زندگی خود برسند دیگر پرداخت نفقه بر عهده ی پدر نخواهد بود.
۲- به هنگامی که فرزند یا فرزندان در زمان گذشته از پدر خود نفقه دریافت ننموده باشند دیگر نمیتوانند جهت دریافت آن به دادگاه دادخواست ارائه دهند. فرزند یا فرزندان تنها میتوانند در راستای دریافت نفقه در زمان حال اقدام نمایند.
۳- زمانی که پدر توان مالی در راستای پرداخت نفقه‌ی فرزند یا فرزندان نداشته باشد دیگر پرداخت نفقه الزامی نخواهد بود.
میزان مبلغ نفقه فرزند با عنایت به توان مالی نفقه دهنده:
چنانچه که بیان شد پرداخت نفقه ی فرزند بر عهده ی ۴ فرد است که با توجه به در قید حیات نبودن آنها و یا عدم توانایی در پرداخت نفقه به فرد بعدی منتقل میشود.
در تعیین میزان نفقه ی فرزند یا فرزندان آنچه که ابتدا بدان توجه میشود توانایی مالی و مادی فرد نفقه دهنده است. به عبارتی دادگاه با عنایت به توانایی مالی فرد نفقه دهنده میزان نفقه‌ی فرزند یا فرزندان را مشخص مینماید.
بنابراین میزان مبلغ نفقه‌ی فرزند در قانون مشخص نشده است که قاضی محترم پرونده با عنایت بدان میزان نفقه ی پرداختی را مشخص نماید. بلکه قاضی پرونده میتواند با درخواست از کارشناس نفقه خواستار بررسی شود. کارشناس نفقه پس از بررسی شرایط مالی مرد، نیازهای فرزند در طول زندگی، تعداد فرزندان خانواده میزان نفقه ی پرداختی از سوی پدر را تعیین مینماید. پس از آن قاضی حکم به پرداخت نفقه را صادر خواهد کرد.
در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی مرد:
چنانچه که در قسمت فوق بدان اشاره نمودیم، پرداخت نفقه‌ی فرزند یا فرزندان در صورت وجود توانایی مالی از سوی پدر لازم است. زیرا فرزند یا فرزندان قادر به تأمین مخارج مورد نیاز زندگی خود نیستند و مطالبه ی نفقه مینمایند. در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی مرد یا فرد ملزم به پرداخت نفقه، مجازات خواهد شد.
میزان مجازات فرد ملزم به پرداخت نفقه از سوی مقام قضایی:
فردی که پرداخت نفقه بر عهده ی وی است و از توانایی مالی در راستای پرداخت آن برخوردار است در صورت امتناع، به حبس تعزیری درجه ی شش (برابر شش ماه تا دو سال حبس) محکوم خواهد شد.
نکته پایانی:
با توجه به موارد ذکر شده در قسمت فوق فرزند میتواند در راستای دریافت نفقه از پدر در زمان حال دادخواست تنظیم نماید. بهتر است پیش از تنظیم دادخواست از سوی فرزند ابتدا نکات ذکر شده در قسمت فوق رعایت گردد. در صورت بروز مشکل در هر زمینه ای به جهت تنظیم دادخواست شما میتوانید با گروه وکلای پارسیان مشورت حاصل فرمایید.
