اولین کلمه ای که در تمامی دعاوی خانواده و مخصوصا وقتی بحث مهریه به میان می آید، گرفتن مهریه یا بخشیدن مهریه است! مهریه یکی از حقوق مالی زن در نظام خانواده است که مرد در هنگام ازدواج، از مال خود به زن یا پدرزن خویش اعطاء میکند. در این مقاله قصد داریم یه نگاهی گذرا به تاریخچه مهریه و نگاه مردان به زنان در آیین های مختلف بیندازیم و بعد از آن به مباحث مهریه عندالمطالبه و تفاوت آن با قانون جدید مهریه عندالاستطاعه میپردازیم. پس با ما همراه باشید.
مهریه در دین اسلام :
مهریه یک سنت دیرینه است که در تمامی ادیان ها به شکلهای مختلف وجود داشته است! در زمان جاهلیت عرب که زن ها به شکل یک برده یا یک حیوان در چشم مردمان عرب به حساب میامدند، حتی آنها را محبوس میکردند! اگر زن، فرزند پسر نمیاورد زنده به گور میشدند و در آن زمان مرد عرب نیاز به فرزندآوری پسر بیشتر را از زن طلب میکرد برای همین تنها به یک زن یا دختر اکتفا نمیکردند! در این زمان کثیف عربی، فردی به نام محمد (ص) خاتم نبیین برای مبارزه با این نوع تبعیض به پا خواست و فدیه یا همان مهریه را تعیین نمود!
از زمان مبارزه خاتم نبیین تا زمان رسوایی جاهلیت عرب سالهای بسیاری گذشت تا به زن و دختر نگاه متفاوتی شود، هرچند متاسفیم که در برخی از موارد باز به بدترین شکل با آنها برخورد میشود! از جمله بریدن آلت زنانه، بریدن سینه های زنان و … که همچنان در بسیاری از سنت های قوم و قبیله ای انجام میشود! در حالی که میدانیم این عمل بسیار وحشتناک دست کمی از یک شکنجه گری ندارد!
مهریه در آیین مسیحیت :
در عهد جدید صحبتی از مهریه به میان نیامده است، پیروان عهد جدید در این مورد به کتاب عهد عتیق مراجعه میکنند که نتیجه آن، ثبوت مهریه برای زنان پیروان این آیین است. چیزی که شاید جالب باشد، تعیین و حدود حق مرد بر زن به عنوان مهریه بر اساس علاقه مرد به زن بود، ممکن بود علاوه بر اینکه همسر خود را سروسامان میداد حتی به خانواده همسر خود نیز هزینه و هدایای مختلفی در نظر میگرفتند، مخصوصا اگر آن دختر در خانواده ای باشد که پسرزا و زیبارو باشد.
در خیلی از موارد هم مثل امپراطوری رمیان، شاهزاده های نسبی تا درجه سوم و حتی سرمایه داران میتوانستند هر که را بخواهند انتخاب کنند، برای آنها سن مهم نبوده و تنها به فکر فرزندآوری تنومند جهت حفظ ارزش خانواده استفاده میکردند و از زنان سیاه پوست به عنوان برده های خانه و از مردان سیاه پوست به عنوان برده های کشاورزی و کار در اسطبل اسبان استفاده میکردند و هرگونه اشتباهی از آنها سر میزد با بدترین شکل شکنجه میشدند.
متاسفانه بعد از گذشت چند هزار سال از زمان تولد عیسی مسیح و عروج آن تا به اکنون، در آیین مسیحیت افرادی که در کاتولیک زندگی خود را وقف میکنند چه مرد چه زن نمیتواند برای خود همسری اختیار کند! و یکی از مواردی که میتواند حداقل ارزش خاص برای زن قائل شود توجه ویژه به زن در ازدواج است! با این حال مهریه در آیین مسیحیت متفاوت است.
مهریه در آیین یهود :
واژه ازدواج در آیین یهود تا قبل از پیدایش اسلام به معنای رابطه عاطفی- حقوقی بین زن و مرد بود و امروزه در بسیاری از مکان هایی که حتی اسم آن ها را نمیدانیم این مراسم برگزار میشود، آن ها نسبت به همسر خود مهربان و نسبت به فرزندان خود حساس هستند و اغلب ازدواج های این نوع آیین از روابط فامیلی و نزدیک انجام میشود و تقریبا بالای ۹۵ درصد این نوع ازدواج ها با رابطه و آشناییت قدیمی هستند و کمتر حالتی وجود داشته که غریبه بتواند در آن نفوذ کند مگر در شرایط خاص مثل علاقه و …
یهودیت ازدواج را قیدوشین، یعنی عمل مقدس نامیده و بر این اساس در فرمان هفتم عهد عتیق، ازدواج را عنصر اصلی خانواده شناخته و تا آنجا که ممکن است، دین را به هواداری از ازدواج وا میدارد! در هر صورت مهریه در یهودیت بین دو طرف تعیین میگردد هرچند که میتواند شروع زندگی بدون علاقه باشد!
مهریه عندالاستطاعه
عندالاستطاعه یعنی چی؟
خب اگر بخواهیم وارد مقوله عندالاستطاعه شویم باید با این کلمه بطور کامل شفاف توضیح دهیم، اگر فردی در زمان ازدواج مالی یا ثروتی نزد خود داشته و به هر دلیلی از اختیار آن خارج شده است، در صورت درخواست همسر برای گرفتن آن مال از دست رفته کاملا بیهوده است، این بدین معناست که زن مهریه عندالاستطاعه را طلب نماید یعنی آن مرد هم توان مالی پرداخت آن مهریه را نیز باید داشته باشد یا حداقل برای دادگاه نمایان کند و اثبات نماید که همسرش از توان مالی پرداخت مهریه برمی آید.
پس به طور کلی عندالاستطاعه به معنای توان مالی که شخص از عهده آن برآید!
قانون جدید مهریه عندالاستطاعه
قانونی که امروزه برای تعیین مهریه و عواقب بعد از آن وجود دارد، سخت گیری زمان طلاق مثل حضور در جلسه های مشاوره حقوقی، مشاوره خانواده، تقسیم بندی مهریه، بخشش مهریه و… است.
آن مواردی که واقعا مهم هستند در مهریه دادن و مهریه گرفتن در نظر گرفتن شرایط هنگام عقد و شرایط مالی همسر هنگام طلاق است! برای دریافت مهریه میتوان طلاق غیابی نیز درخواست نمود!
در مراسم خطبه عقد، زن میتواند بخشی از مهریه خود را در حالت عندالاستطاعه و مابقی را عندالمطالبه ذکر کند و حتی میتواند خطبه عقد بدون مهریه نیز جاری گردد و هیچ اجباری بر تعیین مهریه نیز وجود ندارد.
تکلیف مهریه عندالاستطاعه در طلاق
اگر زن بتواند در هنگام طلاق، به توان مالی و انتقال ثروت همسر خود از زمان ثبت طلاق یا ارائه استشهاد یا گواهی معتبر اثبات نماید، میتواند آن مهریه ای که به عنوان عندالاستطاعه ثبت شده یا در هنگام طلاق معین شده را طلب نماید.
شرایط وصول مهریه عندالاستطاعه
از آنجایی که شرایط طلاق و گرفتن مهریه همگی جزء دعاوی خانواده محسوب میشوند، لذا پروسه وصول مهریه عندالاستطاعه کمی سخت تر و نیاز به کارشناسی و ارائه گواهی دارد، پس برای اینکه شرایط وصول مهریه ساده تر جاری شود نیازمند یک وکیل خانواده خوب دارید تا با مشاوره های دقیق بتواند از حق شما دفاع نماید.
این را هم بدانید هرگونه اقدام اشتباه میتواند تبعات سنگینی را به همراه داشته باشد، نمونه های زیادی وجود دارد که در هنگام طلاق با عدم در نظرگرفتن یک مشاوره خانواده، کار به جرم و جنایت کشیده شده است!
برای همین یکی از مزیت های خوب هنگام طلاق میتوان در نظر گرفتن جلسه های مشاوره قبل از طلاق با زوجین دانست با این جلسه های مشاوره خانواده هر دو طرف حصور پیدا میکنند تا هدف و انگیزه و گاها اشتباهاتی که ممکن است از روی خامی و بی تجربگی مرتکب شده باشند فیصله پیدا کند، که تقریبا بالای ۶۰ درصد این موارد به طلاق ختم نشده است و این یکی از نکات مثبت این جلسه های مشاوره هنگام طلاق است.
چگونه مهریه عندالاستطاعه را بگیریم؟
تنها در صورتی زن میتواند مهریه عندالاستطاعه را ادعا نماید که همسرش توان مالی پرداخت آن را داشته باشد و حتی حکم جلب مهریه عندالاستطاعه را بعد از اثبات اموال وی بگیرید! برای انجام اقدامات حقوقی خانواده، حضور وکیل خانواده الزامی است!
عندالاستطاعه بهتر است یا عند المطالبه
همانطور که اشاره داشتیم در هنگام عقد میتوان به میزان مهریه و تقسیم بندی آن نیز دقیق اشاره کرد و اینکه کدام بهتر است باید بگوییم عندالمطالبه از زمان جاری شدن عقد هم قابل اجرا است و مرد موظف به پرداخت آن مبلغ است، حتی اگر نداشته باشد درخواست قسط بندی آن میزان مالی که به عنوان مهریه تعیین نموده برقرار کند و این را هم به خاطر داشته باشید که زمانی مهریه زن در حالت استطاعت همسر باشد دیگه نمیتواند درخواست مهریه نماید مگر آنکه دادخواست مطالبه مهریه خود را با لیست اموال همسرش ارائه نماید.
مهریه عندالمطالبه
مهریه عندالمطالبه در طلاق
هر کجا صحبت از عندالمطالبه به میان آید یعنی مالی که بر حق زن در هنگام عقد در سند ازدواج درج شده است! و پرداخت آن میزان مال یا سهم بر عهده شوهر است. متن درخواست حکم جلب برای مهریه یکی از همان مواردی است که خانم ها در هنگام طلاق برای گرفتن حق خود درخواست میکنند.
قانون جدید مهریه عندالمطالبه
همانطور که میدانید یکی از راه های جدایی زن و مرد از یکدیگر عسر و حرج در طلاق است و طبق قوانین جدید اگر زوجین در هنگام ازدواج به عنوان مثال ۱۰۰۰ سکه مهریه انتخاب کنند، تنها به تعداد ۱۱۴ عدد سکه پذیرفته میشود و بقیه موارد کلا فرمالیته هستند.
- اگر زن درخواست جدایی نماید، زن موظف به پرداخت حقی بر مرد است تا بتواند طلاق بگیرد، یعنی میتواند بخشی از مهریه یا کل مهریه خود را به مرد ببخشد و این نوع درخواست جدایی، “طلاق بائن” میگویند!
- اگر مرد درخواست جدایی نماید، مرد موظف است تماما مهریه را به زن پرداخت کند!
- اگر درخواست جدایی دو طرفه باشد، به این نوع جدایی، طلاق خلع میگویند که میزان پرداخت مهریه بین زن و شوهر تعیین میشود، ممکن است در این نوع طلاق میتواند بخشی از مهریه از طرف زن بخشیده شود و …
طلاق دادن زن بدون مهریه توسط مرد
- در صورتی که عقد ازدواج بین زوجین از همان ابتدا به هر دلیلی مردود اعلام شود، حق مهریه از گردن مرد ساقط است و صیغه محرمیت بین زن و شوهر باطل میگردد. (ماده قانونی ۱۰۸۹ مدنی)
- در صورتی که به هر دلیلی عقد نکاح بین زن و شوهر فسخ گردد و در این فسخ رابطه زناشویی هیچگونه دخول انجام نشده باشد، مهریه از گردن مرد خارج و در صورتی که مرد توانایی عمل زناشویی نداشته و در واقع عنن بودن مرد ثابت گردد نصف مهریه بر گردن مرد خواهد بود!
اگر زن نسبت شوهر خود خیانت کند و مرتکب زنا شود، باز به زن مهریه تعلق میگیرد؟
بله مهریه به زن تعلق میگیرد حتی اگر زن ناشزه باشد یا با مرد تمکین نکند یا بیمار بودن زن! یا اینکه زن مرتکب خلاف شده باشد، یا با شخص دیگری دیده شود، این اشتباهاتی که بعضا در خیلی از دادگاه های خانواده مورد پرسش و پاسخ قرار میگیرد.
آیا مرد هم میتواند درخواست مهریه نماید؟!
بله، در صورتی که ابتدا عقد کل مهریه زن را پرداخته و به هر دلیلی مرد نخواهد با زن نزدیکی و همخوابی کند که نصف مهریه را میتواند نقدا یا اقساطی از زن دریافت نماید.
اگر مهریه عندالمطالبه نباشد!
اگر مهریه عندالمطالبه نباشد، بدین معناست که زن نمیتواند درخواست آن میزان مهریه ای که در سند نکاح ثبت شده را درخواست نماید و در صورتی که زن مهریه ای بر حسب استطاعت مرد ثبت نموده باید آن را با ذکر دلایل و شواهد ناظر بر اموال مرد به دادگاه ارائه نماید تا بتواند آن پرونده را به جریان در آورد و حق طلاق را همراه با درخواست مهریه همزمان طلب نماید.
مهریه عندالمطالبه چقدر است؟
مهریه عندالمطالبه بر حسب عرف جوامع اسلامی که سکه تعیین گردد تا ۱۱۴ سکه تمام بهار آزادی بیشتر محاسبه نخواهد شد.
نحوه گرفتن مهریه عندالمطالبه
دعاوی طلاق و مهریه در دادگاه خانواده بررسی و پیگیری میشود ضمن آنکه قبل از مراحل طلاق مشاوره های زناشویی صورت میگیرد تا انگیزه زوجین از طلاق بررسی گردد، بعد از آنکه زوجین مصمم بر طلاق باشند میتوانند با درخواست طلاق توافقی از هم جدا شوند ولی در صورتی که یکی از زوجین درخواست جدایی کند بحث مهریه نیز به میان می آید و بررسی این پرونده ها ممکن است از ۶ ماه به بالا زمان ببرد، چرا که حضانت اطفال پس طلاق از مواردی است که در دادگاه خانواده بررسی میشود! پس حتما با یک وکیل خانواده مشورت نمایید.
نحوه محاسبه آنلاین مهریه
محاسبه آنلاین مهریه برای آن دسته از افرادی که میخواهند بدانند مبلغ مهریه در سالهای پیش در حال حاضر چقدر است! و این را هم بدانید که میزان محاسبه مهریه تا زمان حیات شوهر است، به عنوان مثال اگر شخصی سال ۱۳۱۵ ( که قبل تر از آن هم سیستم محاسبه وجود ندارد مگر اینکه به صورت حضوری در دادگاه توسط کارشناس بررسی شود ) همسری اختیار کند و در سال ۱۳۷۷ از دنیا برود، مهریه بین سال ۱۳۱۵ تا ۱۳۷۷ محاسبه میشود که بر ذمه خانواده مرد است!